Día Internacional para a Eliminación da Violencia contra as Mulleres
Por unha sociedade dixital segura e sen nesgo patriarcal
Santiago de Compostela, 22 de novembro de 2024
A violencia contra as mulleres e as nenas é a máxima expresión da discriminación e opresión de xénero que vivimos a metade da poboación do mundo, constituíndo unha vulneración dos nosos Dereitos Humanos. Desde ACADAR, como entidade confederada de CEMUDIS (Confederación Estatal de Mulleres con Discapacidade), queremos poñer o foco este ano na violencia de xénero dixital, unha forma de violencia que traslada as agresións verbais e psicolóxicas do mundo físico á contorna virtual, onde se reproducen, perpetúan e amplifican baixo o paraugas do anonimato.
O auxe e desenvolvemento das TIC supuxeron unha revolución na forma de relacionarnos, favorecendo o intercambio de coñecementos e a procura de información. Pero de forma paralela, supuxeron novas formas de violencia e vulneración ás que as mulleres e nenas con discapacidade estamos máis expostas, especialmente aos riscos que entrañan as redes sociais, que se converteron nunha plataforma onde podemos ver as diferentes caras que ten a violencia dixital. Termos como sextorsión, ciberacoso, explotación sexual en liña, grooming, sexting sen consentimento ou doxing entraron en todos os ámbitos da nosa vida, reproducindo patróns culturais e relacións de poder. As formas máis comúns e recoñecidas de violencia dixital denunciadas son: desinformación e difamación (67%), ciberacoso (66%), incitación ao odio (65%), suplantación de identidade (63%), piratería informática e acoso (63%), astroturfing (un esforzo coordinado para compartir simultaneamente contidos prexudiciais a través de plataformas, 58%), abuso baseado en vídeo e imaxes (57%), doxing (55%), ameazas violentas (52%) e imaxes non desexadas ou contido sexual explícito (43%).
Fronte ás novas formas de violencia, as persoas que viven unha situación de violencia. Segundo recolle o Informe Mujeres novos e acoso en redes sociais, do Instituto das Mujeres (2022), o 79,8% das mozas sufriu agresión ou acoso nas redes sociais; o 43,5% foi insultada, ameazada ou recibiu mensaxes ferintes; un 45,7% das mulleres novas entre 16 e 24 anos admiten sentirse ofendidas, humilladas, intimidadas, acosadas e/ou agredidas algunha vez utilizando as redes sociais; e un 44,3% recibiu fotos ou comentarios sexualmente explícitos non solicitados.
A transformación dixital supón un abanico de oportunidades que debese estar ao servizo do desenvolvemento humano e sostible da sociedade, pero está a ser utilizada para perpetrar un novo tipo de violencia que volve incidir sobre un dos grupos sociais máis persoas en situación de vulnerabilidade: as mulleres e nenas con discapacidade.
De acordo aos datos extraídos da enquisa realizada por ACADAR en 2022 sobre o impacto da violencia de xénero dixital nas mulleres e nenas con discapacidade en Galicia, o 44 % das mulleres indicou recibir comentarios ofensivos sobre o seu aspecto, o seu corpo ou a súa vida sexual. Ademais, o 37 % recibiu mensaxes non desexadas sobre o seu corpo, vida sexual ou temas íntimos. Más do 41 % das mulleres recibiu propostas sexuais a través dunha mensaxe non desexada e preto do 35% afirmou recibir de maneira non consentida ou desexada, fotografías ou vídeos de índole sexual.
A iso súmase a aparición da Intelixencia Artificial (IA), unha nova ferramenta que, baixo o mandato patriarcal, reproduce os roles e estereotipos de xénero. Este rumbo supón unha nova forma de estigmatizar e require unha revisión sobre as oportunidades e ameazas que entraña. É necesario priorizar a diversidade e inclusión no desenvolvemento das tecnoloxías asociadas á IA, sobre todo considerando que as mulleres e nenas con discapacidade son un dos grupos poboacionais máis persoas en situación de vulnerabilidade e expostos á violencia de xénero dixital.
Todo iso conleva importantes consecuencias a nivel sociosanitario, político, económico e de seguridade para as mulleres e nenas, ademais de para as súas familias. A violencia de xénero dixital ten un impacto directo na vida en liña e offline, onde as mulleres que viven unha situación de violencia, a miúdo, se autocensuran nun intento de evitar ser branco deste tipo de delitos. Este feito tradúcese nunha diminución da súa participación na vida pública.
Outro dos aspectos sobre os que queremos alzar a voz este 25N é no impacto que a violencia de xénero dixital ten na saúde das mulleres e nenas. Estrés, ansiedade, depresión, trastorno de estrés postraumático, pensamentos suicidas ou intentos de suicidio son unha realidade asociada á violencia de xénero dixital. De acordo aos datos que figuran no Informe de ONTSI (Observatorio Nacional de Tecnoloxía e Sociedade), o 54% das mulleres que sufriu acoso a través de redes sociais experimentou ataques de pánico, ansiedade ou estrés. E o 42% das nenas e mozas que sufriu acoso en liña mostraron #estrés emocional, baixa autoestima e perda de confianza.
Debemos buscar novas formas e ferramentas para enfrontar esta realidade. A educación dixital é imprescindible para acoutar este tipo de violencia, poñer límites e coñecer as canles de denuncia #ante os delitos que se dan na contorna dixital. A normalización da violencia de xénero dixital non é máis que o reflexo da sociedade patriarcal que vivimos no mundo real. E é que, en menos dunha década, multiplicáronse por cinco en España os delitos de contacto mediante tecnoloxía con menores de 16 anos con fins sexuais.
Neste sentido, a nivel social está a haber unha nova revolución, onde as mulleres, hastiadas do cuestionamiento que hai cara ás persoas que viven unha situación de violencia machista, e a desconfianza no sistema xudicial, están a organizarse e ofrecendo novas canles e plataformas de denuncia sobre os que iniciar o proceso de reparación tan necesario. As contas de redes sociais, ben de colectivos ou persoas individuais, que se organizaron para ofrecer o seu altofalante como canle de denuncia é un exemplo da capacidade das mulleres de unirnos e propiciar espazos de seguridade.
Pero non podemos obviar a responsabilidade das administracións públicas respecto á posta en marcha de protocolos de denuncia e acompañamento seguros baixo o amparo dun acceso á xustiza efectivo.
Por todo iso, CEMUDIS e todas as entidades confederadas, reivindicamos:
#25N
#NuestrosDerechosDigitales #NuestraSeguridad
